سازمانهاى امضاء کننده تا تاريخ ٢۴ اکتبر ٢٠٠۵:
اتحاديۀ آفريقا
شبکۀ آسيائى انتخابات آزاد (ANFREL)
مرکز کارتر
مرکز ترويج و همکارى انتخاباتى (CAPEL)
دبيرخانۀ مشترک المنافع
شوراى کميسيون اروپا براى دموکراسى به شيوۀ قانونى (کميسيون ونيز)
شوراى اروپا – مجمع پارلمانى
انستيتوى انتخاباتى آفريقاى جنوبى (EISA)
کميسيون اروپا
شبکۀ اروپائى سازمانهاى نظارت بر انتخابات (ENEMO)
خدمات بين‌المللى رفرم انتخاباتى (ERIS)
بنياد بين‌المللى سيستمهاى انتخاباتى (IFES)
انستيتوى بين‌المللى براى دموکراسى و همکارى انتخاباتى (IDEA)
اتحاديۀ بين‌المجالس
انستيتوى جمهوريخواه بين‌المللى (IRI)
انستيتوى دموکراتيک ملى (NDI)
سازمان ايالات آمريکا (OAS)
سازمان امنيت و همکارى اروپا، دفتر نهادهاى دموکراتيک و حقوق بشر (OSCE/ODIHR)
انجمن مسئولين انتخاباتى جزاير اقيانوس آرام، استراليا، و نيوزيلند
فوروم جزيرۀ اقيانوس آرام
دبيرخانۀ سازمان ملل متحد
اين اعلاميه و راهنماى عمل ناظران بين‌المللى بر انتخابات از پيوستن ديگر سازمانهاى بین‌دولتى و سازمانهاى غير دولتى بين‌المللى به جمع امضاء کنندگان استقبال ميکنند. امضاء کردن سازمانها بايد در شعبۀ رسيدگى به انتخابات سازمان ملل متحد ثبت شود.
اعلاميۀ اصول نظارت بين‌المللى بر انتخابات
- انتخابات دموکراتيک راستين بازتاب حق حاکميت ميباشند که به مردم يک کشور، مردمى که اقتدار و مشروعيت يک دولت بر اساس ارادۀ آنها بنيان گذاشته ميشوند، تعلق دارند. حقوق شهروندان در رأى دادن و انتخاب شدن در انتخابات دوره اى و دموکراتيک راستين در مقياس جهانى بعنوان حقوق بشر پذيرفته شده اند. انتخابات دموکراتیک راستین عاملی برای بدست آوردن قدرت سیاسی در یک کشور از طریق رقابت مسالمت آمیز می باشد و از این رو برای حفظ صلح و ثبات نقش محوری دارد. هر جا که دولتها از طريق انتخابات دموکراتيک راستين مشروعيت مييابند، محدودۀ چالشهاى غير دموکراتيک برای بدست آوردن قدرت کاهش مييابد.
- انتخابات دموکراتيک راستين پیش شرط استقرار حکومت دموکرات هستند، چرا که بر اساس قانون جارى يک کشور وسيلۀ ابراز آزادانۀ خواست مردم مبنى بر اينکه چه کسى مشروعيت دارد از طرف آنها و برای تأمين منافع آنها حکومت کند ميباشند. تحقق يافتن انتخابات دموکراتيک راستين بخشى از استقرار گسترده‌تر فرايندها و نهادهاى حکومت دموکراتيک ميباشد. بنابراين، در عين حال که همۀ فرايندهاى انتخاباتى بايد بازتاب دهندۀ اصول جهانى انتخابات دموکراتيک راستين باشند، هيچ انتخاباتى را نميتوان منفک از زمينه هاى سياسى، فرهنگى، و تاريخى خود در نظر گرفت.
- هيچ انتخابات دموکراتيک راستينی بدون حصول طيف وسيعى از ديگر حقوق بشر و آزاديهاى پايه اى بدون تبعيض از حیث نژاد، رنگ پوست، جنس، زبان، مذهب، عقیده سياسى و يا هرگونه عقیده دیگر، اصل و منشاء ملى يا اجتماعى، ثروت، نسب و يا هر وضعیت دیگر، از جمله ناتوانى فيزيکى، و بدون محدوديت‌هاى خودسرانه و غير منطقى متحقق نمی‌شود. آنها، همانند ديگر حقوق بشر و دموکراسى به‌طور وسيع‌تر ، در پناه حکومت قانون به‌دست می‌آيند. اين مفاهيم به‌وسيلۀ اسناد مربوط به حقوق بشر و ديگر اسناد بين‌المللى و همچنين به‌وسيلۀ اسناد بسيارى از سازمانهاى بين‌دولتى به‌رسميت شناخته شده اند. بنابراين، دستيابى به انتخابات دموکراتيک راستين به مسئلۀ سازمانهاى بين‌المللى تبديل شده است، درست همانطوريکه به مسئلۀ نهادهای ملی، رقباى شرکت کننده در انتخابات، شهروندان، و وسازمان‌هاى مدنى آنها تبديل شده است.
- نظارت بين‌المللى بر انتخابات منافع جامعۀ بين‌المللی را در دستيابى به انتخابات دموکراتيک، بمثابۀ بخشى از توسعۀ دموکراتيک، شامل احترام به حقوق بشر و حکومت قانون، بيان ميکند. نظارت بين‌المللى بر انتخابات، که بر حقوق مدنى و سياسى تمرکز دارد، بخشى از نظارت بر حقوق جهانى بشر ميباشد و ميبايست براى حفظ بيطرفى در رابطه با رقباى سياسى محلى بالاترين استانداردها را رعايت کند و از هر گونه رفتار جانبدارانه فارغ باشد. نظارت بین المللی بر انتخابات همچنین فرايند هاى انتخابات را بر اساس اصول جهانى براى انتخابات دموکراتيک راستين و قانون محلى، و اعتقاد به اينکه در نهایت مردم کشور مورد نظر هستند که اعتبار و مشروعيت روند يک انتخابات را تعيين ميکنند ارزيابى کند.
- نظارت بين‌المللى بر انتخابات اين قابليت را دارد که از طريق جلوگيرى و افشاى بى‌نظمی‌ها و تقلبات و ارائۀ پيشنهادها، اعتبار فرآيندهاى انتخاباتی را تقويت کند. اين امر ميتواند اعتماد عمومى و حضور شرکت کنندگان را بالا ببرد، درگيريهاى انتخاباتى را کاهش دهد، و همچنين ميتواند درک جهانى را از طريق رد و بدل تجربيات و اطلاعات مربوط به پيشرفت‌هاى دموکراتيک تقويت کند.
- نظارت بين‌المللى بر انتخابات بطور گسترده در اقصى نقاط دنيا پذيرفته شده است و در دستيابى به ارزيابى دقيق و بيطرفانه در مورد چگونگى روند انتخابات نقش مهمى بازى ميکند. نظارت دقيق و بيطرفانۀ بين‌المللى بر انتخابات مستلزم متدولوژی‌هاى معتبر و همکارى با نهادها و افراد از جمله مقامات محلى، رقباى انتخاباتى محلى (احزاب سياسى، کانديداها و حاميان همه پرسيها)، سازمانهاى محلى نظارت بر انتخابات، و ديگر سازمانهاى معتبر بين‌المللى نظارت ميباشد.
- سازمانهاى بين‌دولتى و سازمانهاى بين‌المللى غير دولتى امضاء کنندۀ اين اعلاميه و سند راهنماى عمل نظارت کنندگان بين‌المللى بر انتخابات ضمیمه، متفقا اعلام ميکنند:
۱. انتخابات دموکراتيک راستين بازتاب حق حاکميت ميباشند که به مردم يک کشور تعلق دارند، مردمى که اقتدار و مشروعيت يک دولت بر اساس ارادۀ آزادانه آنها بنيان گذاشته ميشوند. حقوق شهروندان در رأى دادن و انتخاب شدن در انتخابات دوره اى و دموکراتيک راستين در مقياس جهانى بعنوان حقوق بشر پذيرفته شده اند. انتخابات دموکراتيک راستين محوری براى حفظ صلح و ثبات ميباشند و دولتها را به اداره دموکراتیک امور ملزم ميکنند.
۲. طبق اعلاميۀ جهانى حقوق بشر، ميثاق بين‌المللی حقوق سياسى و مدنى، و ديگر اسناد جهانى، هر کس بدون تبعيض های ممنوع شده به‌وسيلۀ اصول جهانى حقوق بشر و بدون محدوديت غير منطقى، حق دارد و بايد امکان شرکت کردن در دولت و امور عمومى کشور متبوع خود را داشته باشد. اين حق ميتواند به‌طور مستقيم بوسيلۀ فرد از طريق شرکت کردن در رفراندوم‌ها، کانديدای احراز پستى شدن و غيره يا بطور غيرمستقيم از طريق نمايندگانى که آزادانه برگزيده‌اند تأمين شود.
۳. بنيان اقتدار يک دولت، ارادۀ مردم آن کشور ميباشد، و اين اراده بايد از طريق انتخابات راستين دوره‌اى که حق و امکان آزادانه انتخاب کردن و منصفانه انتخاب شدن از طريق حق رأى برابر، همگانى، و مخفى و يا شيوۀ معادل که نتيجۀ بدست آمده از آن به‌طور دقيق شمرده، اعلام و به اجرا گذاشته ميشود تضمين شود. در نتيجه، تعداد چشمگيرى از حقوق و آزادیها، روندها، قوانين، و نهادها در تأمين انتخابات دموکراتيک راستين دخيل هستند.
۴. نظارت بين‌المللى بر انتخابات يعنى جمع‌آورى سيستماتيک، جامع، و دقيق اطلاعات مربوط به قوانين، فرآيندها و نهادهاى درگير اجراى انتخابات و ديگر عوامل مرتبط با فضاى عمومى انتخابات؛ بررسى بيطرفانه و کارشناسانۀ این اطلاعات، و نتيجه‌گيرى دربارۀ کيفيت پروسه‌ی انتخابات با بالاترين استانداردها براى سنجش دقت اطلاعات و ارزيابى بیطرفانۀ آنها. چنين نظارتی در حاليکه در روندهاى انتخابات دخالت نميکند و ممانعتی ايجاد نميکند، حتى‌الامکان بايد براى بهبودى اعتبار و تأثیر آنها پيشنهاد ارائه دهد. وظايف نظارت بين‌المللى بر انتخابات عبارت‌اند از: تلاش‌هاى منظم سازمانهاى بين‌دولتى و سازمانها و انجمن‌هاى بين‌المللى غيردولتى در جهت پيشبرد نظارت بين‌المللى بر انتخابات.
۵. نظارت بين‌المللى بر انتخابات دوره‌هاى پيش از انتخابات، روز انتخابات، و پس از انتخابات را با بررسى جامع و درازمدت و به‌کارگيرى تکنيک‌هاى گوناگون ارزيابى ميکند. به‌عنوان بخشى از اين تلاش‌ها، هيئتهاى ويژۀ نظارت ميتوانند مسائل قبل و يا بعد از انتخابات و روندهاى ويژه (از قبيل رفع محدوديت از حوزه‌هاى انتخاباتى، ثبت نام رأى‌دهندگان، استفاده از تکنولوژی‌های الکترونیکی و کارکرد مکانيزم‌هاى شکايت انتخاباتى) را بررسی کنند. هيئتهاى ويژۀ نظارت، تا ماداميکه به‌وضوح اعلام کنند که فعاليت‌ها و نتيجۀ کار آنها محدود به حوزۀ مشخص ميشود و در مورد کليت روند انتخابات بر اساس چنين فعاليتهاى محدودى نتيجه‌گيرى نميکنند، ميتوانند فعاليت خود را به حوزه‌هاى مشخص محدود کنند. همۀ هيئتهاى نظارت بايد تلاش کنند روز انتخابات را با شرايط ويژۀ خود در نظر بگيرند و در اهميت نظارت‌هاى روز انتخابات اغراق نکنند. نظارت بين‌المللى بر انتخابات، شرايط مربوط به حق انتخاب کردن و انتخاب شدن را، از جمله تبعيض و يا ديگر موانع که حیث نژاد، رنگ پوست، جنس، زبان، مذهب، عقیده سياسى و يا هرگونه عقیده دیگر، اصل و منشاء ملى يا اجتماعى، ثروت، نسب و يا هر وضعیت دیگر، از جمله ناتوانى فيزيکى، که مانع شرکت در روندهاى انتخابات ميشوند، مورد بررسى قرار ميدهد. يافته‌هاى هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات يک نقطه مشترک مرجع مستند را براى همۀ علاقه‌مندان به انتخابات، منجمله رقباى انتخاباتى ارائه ميدهند. اين امر می‌تواند بخصوص در مواردى که مجادلات انتخاباتى وجود دارند، به دلیل يافته‌هاى بيطرفانه و دقيقی که ميتوانند در کاهش احتمال درگيرى کمک کنند، بسيار با ارزش باشد.
۶. نظارت بين‌المللى بر انتخابات در راستاى منافع مردم کشور ذيربط و همچنين جامعۀ جهانى به اجرا گذاشته ميشود. اين نظارت معطوف به روند انتخابات است و موضوع آن نتیجه انتخاباتی معینی نیست و فقط تا آنجا با نتايج سر و کار دارد که آنها به‌طور صادقانه و دقيق و در چارچوبی شفاف و از لحاظ زمانى معقول، گزارش شوند. هر کس نميتواند عضو هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات باشد مگر اينکه فارغ از هر نوع وابستگى سياسى، اقتصادى، و يا هر نوع وابستگى که باعث ايجاد برخورد منافع و مخدوش کردن نظارت دقيق و بيطرفانه و يا ايجاد اختلال در نتيجه‌گيرى دقيق و بيطرفانه دربارۀ کيفيت روند انتخابات شود، باشد. اين معيارها بايد به‌طور مفيد و مؤثر به‌وسيلۀ ناظران در دوره‌هاى طولانى، و همچنين در دوران کوتاه‌تر نظارت در روز انتخابات، که هر دوره چالشهاى خاص خود را در ارزيابى مستقل و بيطرفانه دارد، رعايت شوند. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات نبايد از دولت کشورى که انتخابات در آن صورت ميگيرد هيچ نوع کمک مالى و يا حمايت های بنيادى بپذيرند، زيرا اين امر ميتواند باعث برخورد جدى منافع و کاهش اعتبار يافته‌هاى هيئت شود. نمايندگان نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد آمادگى داشته باشند که در صورت درخواست‌هاى بجا و منطقى منابع مالى خود را علنى کنند.
۷. از هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات انتظار ميرود يافته‌هاى خود، نتيجه‌گيرى و هر پيشنهاد ديگرى را که فکر ميکنند به بهبود روندهاى انتخاباتى کمک می‌کنند از طريق اعلاميه‌هاى دقيق، بيطرفانه و در چارچوب زمانى مناسب، براى اطلاع عموم انتشار دهند (از جمله ارائۀ رونوشتی به مسئولان انتخاباتی و ديگر مقامات ذيصلاح محلى). هيئت‌ها بايد حضور خود در کشور مربوطه را به همراه حکم مأموريت نظارتی خود، ترکيب، و مدت این مأموريت را به‌طور علنى اعلام کنند، گزارش‌هاى دوره‌اى انتشار دهند و پس از انتخابات، گزارش مقدماتى از يافته‌هاى خود و با پايان يافتن پروسۀ انتخابات، گزارش نهائى خود را انتشار دهند. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات میتوانند ملاقات‌هاى خصوصى با کسانى که علاقه‌مند به برگزارى انتخابات دموکراتيک راستين در يک کشور هستند داشته باشند و دربارۀ يافته‌ها، نتيجه‌گيرى‌ها، و پيشنهادهای خود به بحث بپردازند. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات میتوانند همچنين به سازمانهاى بين‌دولتى متبوع خود يا سازمانهاى غير دولتى بين‌المللى گزارش دهند.
۸. سازمان‌هائى که اين اعلاميه و سند همراه راهنماى عمل ناظران بين‌المللى بر انتخابات را امضاء ميکنند متعهد ميشوند که در راستاى پيشبرد مأموريت‌هاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات با هم همکارى کنند. نظارت بين‌المللى بر انتخابات به طرق زير ميتوانند به اجرا گذاشته شود: هيئتهاى يگانه نظارت بين‌المللى بر انتخابات؛ هيئتهاى ويژۀ مشترک نظارت بين‌المللى بر انتخابات؛ يا هيئتهاى هماهنگ شدۀ نظارت بين‌المللى بر انتخابات. در همۀ حالات، سازمانهاى امضاءکننده متعهد ميشوند با همکاری با یکدیگر نقش خود را در هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات افزايش دهند.
۹. نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد با احترام به حق حاکميت کشورى که انتخابات در آن در جريان است و رعايت حقوق بشر مردم آن کشور صورت گيرد. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد به قوانين و همچنين مقامات ملى آن کشور، بشمول نهادهاى انتخاباتى، احترام بگذارند و عملکرد آنها در راستاى محترم شمردن و ترويج حقوق بشر و آزادی‌هاى بنيادى باشد.
۱۰. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد بطور فعال خواستار همکارى مقامات انتخاباتى کشور ميزبان شوند و نبايد در روند انتخابات مانعى ايجاد کنند.
۱۱. تصميم از طرف هر سازمانى براى تشکيل هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات يا بررسى امکان تشکيل آن بخودى خود به معناى معتبر دانستن پروسۀ انتخابات در کشور برگذارکنندۀ انتخابات از طرف آن سازمان نيست. يک سازمان نبايد يک هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات را به يک کشور گسيل دارد، هرگاه حضور آن هيئت، تلقی مشروعيت دادن به يک پروسۀ انتخابات کاملا غير دموکراتيک را پديد آورد. در چنين شرايطى، هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد با صدور اعلاميه‌هاى سرگشاده اين امر را که حضور آنها چنين مشروعيتى را بيان نميکند، تضمين کنند.
۱۲. براى اينکه يک هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات بتواند به‌طور مؤثر و معتبر مأموريت خود را به انجام برساند شرايطی اوليه بايد مهيا باشند. بنابراين، يک هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات نبايد تشکيل شود مگر اينکه کشورى که انتخابات در آن برگزار ميشود اقدامات زير را انجام دهد:
الف- دعوتنامه‌اى صادر کند و يا تمايل خود به پذيرش هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات را بر اساس خواست‌هاى هر سازمان در چارچوب زمانى مناسب قبل از انتخابات نشان دهد تا براى بررسى همۀ فرايندهاى مهم مورد نياز براى برگزارى انتخابات دموکراتيک راستين زمان کافى وجود داشته باشد.
ب- دسترسى بدون مانع هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات را به همۀ مراحل روند انتخابات و همۀ تکنولوژيهاى انتخاباتى، بشمول تکنولوژيهاى الکترونيکى و فرايندهاى صدور جواز براى انتخابات الکترونيکى و ديگر تکنولوژيها، بدون اينکه هيئتهاى نظارت بر انتخابات مجبور شوند وارد توافقنامه هاى سرى در رابطه با تکنولوژيها يا فرايند هاى انتخابات شوند، تضمين کند، و اين حق را براى هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات برسميت بشناسد که در صورت لزوم تکنولوژيها را تأئيد نکند
ج- دسترسى بدون مانع به همۀ افراد ذيربط منجمله افراد زير را در پروسۀ انتخابات تضمين کند:
یک- مقامات انتخاباتى در همۀ سطوح، بر مبنای درخواست‌هاى منطقى،
دو- اعضاى نهادهاى قانونگذارى و دولتى و مقامات امنيتى که عملکرد آنها با انتخابات دموکراتيک راستين در ارتباط میباشد،
سه- همۀ احزاب سياسى، سازمانها و افرادى که در رقابت‌هاى انتخاباتى شرکت کرده‌اند (به‌شمول کسانى که تأئيد صلاحيت شده‌اند، کسانى که رد صلاحيت شده اند، و کسانى که از شرکت کردن در انتخابات منصرف شده‌اند) و کسانى که از شرکت در انتخابات امتناع کرده‌اند،
چهار- پرسنل رسانه‌های خبری، و
پنج- همۀ سازمانها و افرادى که علاقه‌مند به دستيابى به انتخابات دموکراتيک راستين هستند؛
د- تضمين رفت و آمد آزادانه به همۀ نقاط کشور براى همۀ اعضاى هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات،
ه- تضمين آزادى هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات در صدور بدون دخالت اعلاميه‌هاى سرگشاده و گزارش‌ها در بارۀ يافته‌ها و پيشنهادهای خود در رابطه با روندها و پيشرفت‌هاى انتخابات،
و- تضمين اينکه هيچ مقام دولتى، امنيتى يا انتخاباتى در تعيين ناظرين منفرد و يا اعضاى ديگر هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات دخالت نکند و يا تلاشی در جهت محدود کردن تعداد آنها انجام ندهد؛
ز- تضمين صدور اعتبارنامه در مقياس کشورى (صدور کارت شناسائى يا مدرک مورد نياز براى ايفاى نظارت بر انتخابات) براى تمام افرادى که از طرف هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات به‌عنوان ناظر برگزيده شده‌اند يا ديگر شرکت‌کنندگان، مادامیکه هيئت با تقاضاهاى شفاف، منطقى و غير تبعيض‌آميز براى اعتبارنامه موافقت ميکند؛
ح- تضمين عدم دخالت هر مقام دولتى، امنيتى يا انتخاباتى در فعاليتهاى هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات؛
ط- تضمين اينکه هيچ مقام دولتى هيچ شهروند محلى يا خارجى که طبق اصول بين‌المللى نظارت بر انتخابات براى هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات کار ميکند يا به هيئت کمک ميکند و يا اطلاعات در اختيار هيئت ميگذارد را تحت فشار، تهديد يا انتقام‌جوئى قرار ندهد.
به عنوان پيش نياز تشکيل هيئت نظارت بين‌المللى بر انتخابات، سازمانهاى بین‌دولتى و سازمانهاى بين‌المللى غير دولتى میتوانند برای تضمین رعایت موارد بالا درخواست امضای يک توافقنامه يا سند مشابه با مقامات دولتى و يا انتخاباتى کنند. نظارت بر انتخابات يک فعاليت مدنى است و کاربرد آن در شرايطى که با ريسکهاى امنيتى شديد همراه است و اعزام بدون خطر ناظران را محدود ميکند بايد با وسواس انجام گيرد. در غير اينصورت، مانع کاربرد متدولوژيهاى معتبر نظارت انتخاباتى ميشود.
۱۳. هیئت نظارت بین‌المللی بر انتخابات باید جویای پذیرش حضور خود از طرف همه رقبای عمده سیاسی انتخابات باشد.
۱۴. رقباى سياسى (احزاب، کانديداها و حاميان همه‌پرسی‌ها) از طريق حقوق خود براى انتخاب شدن و شرکت کردن مستقيم در دولت در روند انتخابات ذی‌نفع میباشند. بنابراين، آنها بايد مجاز باشند بر همۀ فرايندهاى مربوط به انتخابات و شيوه‌هاى نظارت، از جمله کارکرد تکنولوژی‌هاى الکترونيکى و غيره در حوزه‌هاى رأى‌گيرى، مراکز شمارش آرا و ديگر مراکز انتخاباتى، و همچنين انتقال صندوقهاى رأى و ديگر اقلام حساس نظارت داشته باشند.
۱۵. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد:
الف- در روند انتخابات با تمام رقباى سياسى، از جمله نمايندگان احزاب سياسى و کانديداها که ممکن است در رابطه با درستى و سلامت روند انتخابات اطلاعات داشته باشند ارتباط برقرار کنند؛
ب- از دريافت اطلاعات راجع به کيفيت روند انتخابات از طرف آنها استقبال کند؛
ج- اطلاعات را مستقلانه و بيطرفانه ارزيابى کند؛ و
د- اين امر را که آيا به رقباى سياسى بطور عادلانه اين امکان داده شده است که از درستى و اعتبار همۀ پارامترها و مراحل روند انتخابات يقين حاصل کنند، به عنوان يکى از وجوه مهم نظارت بين‌المللى بر انتخابات ارزيابى کنند. در راستاى دفاع از سلامتى روندهاى انتخابات، هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد در توصيه هاى خود، که ميتوانند در مراحل مختلف پروسۀ انتخابات بطور کتبى و يا غيره صادر شوند، رفع موانع ناروا يا دخالت در فعاليت رقباى سياسى را ترويج کنند.
۱۶. شهروندان داراى حق به رسميت شناخته شدۀ جهانى براى مشارکت و دخالت در امور دولتى و عمومى کشور خود هستند. اين حقوق از طريق نظارت بر تمام روندهاى انتخاباتى و شيوه هاى انتخاباتى، منجمله عملکرد تکنولوژيهاى الکترونيکى مربوط به انتخابات و غيره در حوزه هاى رأى گيرى، مراکز شمارش آرا و ديگر اماکن، و همچنين انتقال صندوقهاى رأى و ديگر اقلام حساس، بوسيلۀ سازمانهاى غير دولتى به مرحلۀ عمل در ميايند. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد اين امر را که آيا سازمانهاى بيطرف ناظر بر انتخابات محلى قادر هستند بر پایه ای بدون تبعیض، فعاليتهاى خود را بدون موانع ناروا و يا دخالت انجام دهند، بررسى کنند و گزارش دهند. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد حق شهروندان را براى انجام نظارت بر انتخابات بيطرفانۀ محلى بدون هيچ مانعی ناروا و يا هر دخالتى ترويج کنند و بايد در توصيه‌هاى خود رفع چنين موانع ناروا و دخالتهايى رامطرح کنند.
۱۷. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد سازمانهاى معتبر و بيطرف ناظر بر انتخابات محلى را شناسائى، با آنها روابط منظم برقرار کرده، و همکارى مناسب داشته باشند. هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد از اطلاعات دريافتى از طرف اين سازمانها در رابطه با ماهيت روند انتخابات استقبال کنند. با ارزیابی مستقل، اطلاعات دریافتی از طرف این سازمانهای محلی می‌تواند مکمل مهمی بر یافته‌های هیئت‌های نظارت بین‌المللی بر انتخابات باشد، گرچه که هیئت‌های نظارت بین‌المللی بر انتخابات باید استقلال خود را حفظ کنند. بنابراين، هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات قبل از صدور هر اعلاميه‌اى، بايد از هر تلاش معقولانه‌اى در جهت مشاوره با چنين سازمان‌هائى دريغ نورزند.
۱۸. سازمانهاى بین‌دولتى و سازمانهاى غير دولتى بين‌المللى امضاء کنندۀ اين اعلاميه اذعان ميدارند که در راستاى استقرار استانداردها، اصول، و تعهدات مربوط به انتخابات دموکراتيک راستين پيشرفت‌هاى چشمگيرى صورت گرفته است و خود را در مشاهدات، قضاوتها، و نتيجه گيريها دربارۀ ماهيت روندهاى انتخابات ملزم به استفاده از چنين اصولى ميکنند و متعهد ميشوند که در رابطه با اصول و متدولوژيهاى انتخاباتى به‌کار گرفته شده شفاف باشند.
۱۹. سازمانهاى بین‌دولتى و غير دولتى امضاء کنندۀ اين اعلاميه تصريح می‌کنند که براى نظارت فرايندهاى انتخابات متدولوژيهاى معتبر متنوعی وجود دارند و متعهد ميشوند در جهت اشتراک راه حلها و هماهنگ کردن متدولوژيها به‌شکل مناسب اقدام کنند. آنها همچنين تصريح می‌کنند که هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد از نظر تعداد در حدی باشند که بتوانند خصلت فرايندهاى انتخابات در يک کشور را مستقلانه و بيطرفانه تعيين کنند و بايد براى آنها زمان کافى وجود داشته باشد تا بتوانند خصلت همۀ پارامترهاى کليدى روندهاى انتخابات در مراحل قبل از انتخابات، روز انتخابات، و پس از انتخابات را تعيين کنند، مگر اينکه مورد مشخص انتخاباتى در مرکز توجه باشد و بنابراين فقط در مورد يک و يا تعداد محدودى از پارامترهاى روند انتخابات نظر دهند. علاوه بر اين، آنها تصديق می‌کنند که الزاماً نظارت روز انتخابات را نبايد از کل روند انتخابات مجزا کرد و همچنين نبايد اهميت آنرا بيش از اندازه برجسته کرد، و بايد چنين نظارتى را در چارچوب روند کلى انتخابات مورد توجه قرار داد.
۲۰. سازمانهاى بین‌دولتى و غير دولتى بين‌المللى امضاء کنندۀ اين اعلاميه تصريح می‌کنند که هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات بايد از افراد داراى مهارت‌هاى سياسى و حرفه‌اى گوناگون و خوشنام تشکيل شده باشند تا نظارت و قضاوت پروسۀ انتخابات را در پرتو تخصص در روندهاى انتخاباتى و استقرار اصول انتخاباتى؛ حقوق بشر در مقياس جهانى؛ قانون تطبيقى انتخابات و امور اجرائى (از جمله کاربرد کامپيوتر و ديگر تکنولوژيهاى انتخاباتى)؛ فرايندهاى تطبيقى سياسى؛ و شرايط مشخص کشور به انجام برسانند. سازمانهاى امضاء کننده همچنين بر اهميت تعادل تنوع جنسى در ترکيب شرکت کنندگان و رهبرى هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات و همچنين تنوع شهروندى در چنين هيئتهائى تأکيد می‌کنند.
۲۱. سازمانهاى بین‌دولتى و سازمانهاى غير دولتى بين المللى امضاء کنندۀ اين اعلاميه متعهد ميشوند به:
الف- آشنا کردن همۀ شرکت کنندگان در هيئتهاى نظارت بين‌المللى بر انتخابات به اصول دقت در اطلاعات و بيطرفى سياسى در قضاوتها و نتيجه گيريها؛
ب- تهیه دستورالعمل مرجع یا سندی مشابه که اهداف هیئت را توضیح دهد؛
ج- فراهم آوردن اطلاعات مربوط به قوانين و مقررات محلى، فضاى عمومى سياسى، و ديگر موارد، از جمله موارد مربوط به امنيت و سلامت ناظران؛
د- آموزش همۀ شرکت کنندگان در هيئت نظارت بر انتخابات در رابطه با متدولوژيهایى که به‌کار گرفته میشوند؛
ه- الزام همۀ شرکت کنندگان در هيئت به خواندن و رعايت راهنماى عمل ناظران بين‌المللى بر انتخابات، که همراه اين اعلاميه ميباشد و ميتوان آنرا جهت انطباق با نيازهاى سازمان، بدون تغيير در محتوا تعديل کرد، يا الزام به رعایت راهنماى عمل از قبل موجود سازمان که به طور بنيادى با راهنماى عمل همراه اين اعلاميه مشابه ميباشد.
۲۲. سازمانهاى بین دولتى و سازمانهاى غير دولتى بين‌المللى امضاء کنندۀ اين اعلاميه متعهد ميشوند تمام تلاش خود را در راستاى اجرا و رعايت مواد اين اعلاميه و راهنماى عمل ناظران بين‌المللى بر انتخابات به‌کار برند. هر زمان که يک سازمان امضاء کننده ضروری بپندارد که براى اعمال نظارت بر انتخابات در راستاى روح حاکم بر اعلاميه، از هر جزء آن يا راهنماى عمل منضم فاصله بگيرد، آن سازمان بايد اين امر را در بيانيه‌های علنى‌اش توضيح دهد و آمادگى پاسخ دادن به سؤالات ديگر سازمانهاى امضاء کننده را در مورد چرائى عمل خود داشته باشد.
۲۳. سازمانهاى امضاء کننده تصديق می‌کنند که اين دولتها هستند که هيئتهاى نظارت بر انتخابات را به ديگر کشورها ميفرستند و همچنين ديگرانی نيز هستند که بر انتخابات نظارت ميکنند. سازمانهاى امضاء کننده از توافق مقطعى اين ناظران با اين اعلاميه و رعايت راهنماى عمل ناظران بين‌المللى بر انتخابات منضم استقبال ميکنند.
۲۴. اين اعلاميه و راهنماى عمل ناظران بين‌المللى بر انتخابات همراه آن، به‌مثابۀ اسنادى فنى تهيه شده اند که به اقدام نهادهاى سياسى سازمانهاى امضاء کننده (از قبيل مجامع عمومى، شوراها و يا اعضاى هيئت مديره) نيازی ندارند، ولی در عين حال از اقدام آنها استقبال ميکنند. اين اعلاميه و راهنماى عمل ناظران بين‌المللى بر انتخابات منضم از پيوستن ديگر سازمانهاى بین دولتى و سازمانهاى غير دولتى بين‌المللى به جمع امضاء کنندگان استقبال ميکنند. امضاء کردن سازمانها بايد در شعبۀ رسيدگى به انتخابات سازمان ملل متحد ثبت شود.
راهنمای عمل ناظران بين‌المللی بر انتخابات
نظارت بين‌المللی بر انتخابات به‌طور گسترده در اقصی نقاط دنیا پذیرفته شده است. این نظارت به‌وسیلۀ سازمانهای بین‌دولتی و سازمانها و انجمن‌های بين‌المللی غیر دولتی در جهت ارائۀ ارزیابی دقیق و بیطرفانه از ماهیت روندهای انتخابات در جهت منافع مردم کشوری که انتخابات در آن صورت میگیرد و همچنین در جهت منافع جامعۀ جهانی انجام میگیرد. بنابراین، این امر به مقدار بسیار زیادی به اعتبار نظارت بين‌المللی بر انتخابات بستگی دارد، و همۀ کسانی که در هیئت نظارت بين‌المللی بر انتخابات شرکت دارند ، شامل ناظران موقت و دائمی، اعضای هیئت‌های بررسی، تیم‌های متخصص نظارت، و رهبران هیئت باید به این راهنمای عمل متعهد شوند و آنرا راهنمای عمل خود قرار دهند.
احترام به حق حاکمیت و حقوق بين‌المللی بشر
انتخابات بازتاب حق حاکمیت میباشد که به مردم یک کشور، مردمی که اقتدار و مشروعیت یک دولت بر اساس ارادۀ آزادانه آنها بنیان گذاشته میشوند، تعلق دارد. حقوق شهروندان در رأی دادن و انتخاب شدن در انتخابات دوره ای و راستین در مقیاس جهانی به‌عنوان حقوق بشر پذیرفته شده اند، و جاری شدن این حقوق مستلزم رعایت تعدادی از حقوق بنیادی و آزادیها میباشند. ناظران بر انتخابات باید به حق حاکمیت و همچنین حقوق بشر و آزادیهای بنیادین مردم کشور میزبان احترام بگذارند.
احترام به قوانین کشور میزبان و اختیارات مقامات انتخاباتی
ناظران باید به قوانین کشور میزبان و اختیارات مقامات دست اندر کار روند انتخابات احترام بگذارند. ناظران باید از هر دستورالعمل قانونی از طرف مقامات دولتی، امنیتی، و اننخاباتی کشور میزبان پیروی کنند. ناظران همچنین باید نسبت به مقامات انتخاباتی و دیگر مقامات محلی رفتاری احترام‌آمیز داشته باشند. اگر قوانین، مقررات، عملکرد دولت و یا مقامات مسئول انتخابات در مسیر پیشبرد حقوق انتخاباتی که به وسیلۀ قانون، نظام‌نامه، یا اسناد ذیربط بين‌المللی تضمین شده اند موانع ناروا ایجاد کنند، بايد مورد تذکر ناظران قرار گيرند.
احترام به اعتبار هیئت نظارت بين‌المللی بر انتخابات
ناظران باید به اعتبار هیئت نظارت بين‌المللی بر انتخابات احترام گذاشته و از آن محافظت کنند. این امر شامل پیروی کردن از این راهنمای عمل، هر دستورالعمل کتبی (از قبیل دستورالعمل مرجع، امریه ها، و راهنماها) و دستورالعمل شفاهی از طرف رهبری هیئت نظارت بر انتخابات میشود. ناظران باید: در همۀ جلسات توضیحی هیئت نظارت، نشستهای آموزشی و جلسات گزارش دهی شرکت کنند؛ با قانون انتخابات، مقررات و دیگر قوانین ذیربط، طبق توصیۀ هیئت نظارت، آشنا شوند؛ و با دقت به متدولوژیهای به‌کار گرفته شده از طرف هیئت نظارت وفادار بمانند. ناظران همچنین باید هر نوع برخورد احتمالی منافع ميان خود و نيز مشاهدۀ هر نوع رفتار ناصحیح از طرف دیگر ناظران عضو هیئت را به رهبری هیئت نظارت گزارش دهند.
حفظ بیطرفی سیاسی محض در همه اوقات
ناظران باید در همه اوقات، از جمله هنگام گذران وقت آزاد خود در کشور میزبان، بیطرفی سیاسی خود را اکیدا حفظ کنند. آنها نباید نسبت به مقامات محلی، احزاب سیاسی، کاندیداها، موضوعات همه پرسیها، یا نسبت به موضوعات جدلی در روند انتخابات ابراز طرفداری کنند. ناظران همچنین نباید عملی، مانند پوشیدن یا به نمایش گذاردن هر سمبل طرفداری، رنگ، پرچم یا پذیرفتن هر چیز با ارزش از رقبای سیاسی، انجام دهند که از آن طرفداری از هر رقیب سیاسی در کشور میزبان استنباط شود یا به نفع وی تمام شود.
عدم ایجاد مانع در پروسۀ انتخابات
ناظران نباید برای هیچ عنصری از پروسۀ انتخابات، به شمول روندهای قبل از انتخابات، رأی گیری، شمارش و ثبت نتایج و پروسه های پس از روز انتخابات اشکالتراشی کنند. ناظران میتوانند هر بی نظمی، تقلب، یا مشکلات جدی را در محل وقوع حادثه، به گونه ای که ایجاد مانع نکند به اطلاع مقامات انتخاباتی برسانند، مگر اینکه از طرف قانون منع شده باشد. ناظران میتوانند تا مادامیکه در روند انتخابات مانع ایجاد نمیکنند از مقامات انتخاباتی، نمایندگان احزاب سیاسی، و دیگر ناظران حاضر در محلهای رأی گیری سؤال کنند، و در مورد فعالیتهای خود، به پرسشهای احتمالی پاسخ دهند. ناظران در پاسخ دادن به سؤالات، نباید در صدد جهت دهی به روند انتخابات برآیند. ناظران میتوانند از رأی دهندگان سؤال کنند یا به سؤالات آنها پاسخ دهند اما نباید از آنها بپرسند به چه کس یا چه حزب یا چه موضوع همه پرسی رأی داده اند.
ارائۀ کارت شناسائی مناسب
ناظران باید کارت شناسائی که از طرف هیئت نظارت تهیه شده است، و همچنین کارت شناسائی مورد درخواست مقامات محلی، را به نمایش بگذارند، و در صورت درخواست مقامات انتخاباتی و یا دیگر مقامات محلی آنرا ارائه دهند.
پاسداری از صحت نظارت و حرفه‌ای عمل کردن در نتیجه گیریها
ناظران باید به درستی نظارتشان مطمئن باشند. نظارتها باید جامع باشند، فاکتورهای منفی و مثبت را مورد توجه قرار دهند، فاکتورهای مهم و غیر مهم را از هم تشخیص دهند، و الگوهائی را که میتوانند تأثیر مهمی بر پروسۀ انتخابات بگذارند شناسائی کنند. قضاوت ناظران باید بر بالاترین استانداردها در راستای دقت در اطلاعات و بیطرفی در بررسی و تمیز دادن فاکتورهای ذهنی از شواهد عینی استوار باشد. ناظران باید همۀ نتیجه گیریها را بر شواهد واقعی و قابل تأئید بنا بگذارند و از نتیجه گیری زودرس خودداری کنند. ناظران همچنین باید از محل مورد نظارت خود، شواهد مورد مشاهده، و دیگر اطلاعات ذیربط درخواستی هیئت نظارت بر انتخابات مدرک قابل اتکائی را تهیه و به هیئت تحویل دهند.
خودداری از ارائۀ توضیحات به عموم و رسانه ها قبل از اظهار نظر هیئت
ناظران باید از ارائۀ هرگونه اظهار نظر شخصی راجع به نظارت خود یا نتایج حاصله به رسانه ها یا عموم، قبل از صدور اعلامیۀ هیئت نظارت بر انتخابات خودداری کنند، مگر اینکه از طرف رهبری هیئت نظارت بر انتخابات به آنها بطور مشخص توصیه دیگری داده شده باشد. با صلاحدید هیئت، ناظران میتوانند در بارۀ ماهیت کار هیئت نظارت، فعالیتهای آن، و دیگر مواردی توضیح دهند و باید رسانه ها و هر فرد ذیعلاقه را به افرادی که از طرف هیئت نظارت تعیین شده اند ارجاع دهند.
همکاری با دیگر ناظران بر انتخابات
ناظران باید نسبت به حضور دیگر ناظران، هم بين‌المللی و هم محلی، آگاه باشند، و بر اساس رهنمود رهبری هیئت نظارت با آنها همکاری کنند.
حفظ رفتار شخصی متعارف
ناظران باید در جهت حفظ رفتار متعارف بکوشند و به دیگران احترام بگذارند، از جمله: نسبت به فرهنگها و سنن کشور میزبان حساسيت نشان دهند، در برخوردهای شخصی با دقت قضاوت کنند، و در همه اوقات، حتی در هنگام فراغت رفتاری حرفه ای در بالاترین سطح داشته باشند.
تخطی از این راهنمای عمل
در صورت تخطی از این راهنمای عمل، هیئت نظارت بر انتخابات باید راجع به موضوع تحقیق کند. در صورتی که خطای جدی صورت گرفته باشد، اعتبارنامۀ ناظر خاطی باید از وی گرفته شود یا از هیئت نظارت بر انتخابات اخراج شود. تصمیمگیری درباره اینگونه موارد فقط در حیطۀ اختیار رهبری هیئت نظارت بر انتخابات است.
تعهد به رعایت این راهنمای عمل
هر فرد شرکت کننده در این هیئت نظارت بر انتخابات باید این راهنمای عمل را بخواند و بفهمد و تعهدنامۀ اجرای آنرا امضاء کند.
تعهد به رعایت کردن راهنمای عمل ناظران بين‌المللی بر انتخابات
- من راهنمای عمل ناظران بين‌المللی بر انتخابات را که بوسیلۀ هیئت نظارت بين‌المللی بر انتخابات در اختیارم قرار گرفت خوانده ام و فهمیده ام. من بدینوسیله تعهد مینمایم که راهنمای عمل را مبنای عمل خود قرار خواهم داد و همۀ فعالیتهایم، بعنوان یک ناظر بر انتخابات بر این راهنمای عمل کاملا منطبق خواهند بود. من هیچ برخورد منافع سیاسی، اقتصادی یا غیره که توانائیم را در نظارت بیطرفانۀ انتخابات و رعایت راهنمای عمل تحت‌الشعاع قرار دهد ندارم.
- من بیطرفی قاطع سیاسی خود را در همه وقت حفظ میکنم. من قضاوت خود را بر بالاترین استانداردها برای دقت در اطلاعات و بیطرفی در بررسی، تمیز دادن فاکتورهای ذهنی از شواهد عینی استوار میکنم و همۀ نتیجه گیریها را بر شواهد واقعی و قابل تأئید بنا میگذارم.
- من بر سر راه پروسۀ انتخابات مانع ایجاد نمیکنم. من به قوانین و حوزۀ اختیار مقامات انتخاباتی محلی احترام میگذارم و نسبت به مقامات انتخاباتی و دیگر مقامات محلی رفتاری احترام آمیز حفظ خواهم داشت. من به حقوق بشر و آزادیهای بنیادین مردم کشور میزبان احترام میگذارم و آنها را ترویج میکنم. من رفتار شخصی متعارفی را حفظ خواهم کرد و به دیگران احترام خواهم گذاشت، از جمله: نسبت به فرهنگها و سنن کشور میزبان حساسيت نشان خواهم داد، در برخوردهای شخصی با دقت قضاوت خواهم کرد، و در همه اوقات، حتی در هنگام فراغت رفتاری حرفه ای در بالاترین سطح را از خود نشان خواهم داد.
- من در حفظ يگانگی هیئت نظارت بين‌المللی بر انتخابات کوشش خواهم کرد و دستورالعملهای هیئت نظارت را راهنمای عمل خود قرار خواهم داد. من در همۀ جلسات توضیحی هیئت نظارت، نشستهای آموزشی و جلسات گزارش دهی طبق توصیۀ هیئت نظارت شرکت خواهم کرد و در تهیۀ اعلامیه ها و گزارشات طبق درخواست همکاری خواهم کرد. من از ارائۀ هرگونه اظهار نظر شخصی راجع به نظارت خود یا نتایج به رسانه ها یا عموم قبل از صدور اعلامیۀ هیئت نظارت بر انتخابات خودداری خواهم کرد، مگر اینکه از طرف رهبری هیئت نظارت بر انتخابات بطور مشخص طور دیگری توصیه شود.
امضاء ....
نام .........
تاریخ ......
قدردانیها
اعلامیۀ اصول نظارت بين‌المللی بر انتخابات و راهنمای عمل ناظران بين‌المللی بر انتخابات در خلال یک پروسۀ چند ساله و با شرکت بیش از 20 سازمان بین‌دولتی و سازمان بين‌المللی علاقه مند به نظارت بر انتخابات از اقصی نقاط دنیا تهیه شدند.
پروسه بطور غیر رسمی در سال 2001 با ابتکار انیستیتوی دموکراتیک ملی برای امور بين‌الملل (NDI) و شعبۀ رسیدگی به انتخابات سازمان ملل متحد (UNEAD) آغاز گردید و شامل یک میتینگ اولیه در محل سازمان ملل در نیویورک و یک میتینگ در واشنگتن با کمک میزبانی OAS و NDI بود.
بر اساس آن شالوده، UNEAD، مرکز کارتر، و NDI دبیرخانۀ مشترکی تشکیل دادند و فاز رسمی پروسه را در جریان میتینگی در اکتبر 2004 در مرکز کارتر در آتلانتا آغاز کردند. این میتینگ با میتینگی دیگر در سپتامبر 2004 در بروکسل، به میزبانی کمیسیون اروپا دنبال شد. یک پروسۀ مشاوره ای پیوسته در بین سازمانهای شرکت کننده رشد کرد و در جولای 2005 به یک سند توافقی که برای تأئید سازمانهای مربوطه ارائه شده بود منتج شد.
دبیرخانه تشکیل شده بود از کارینا پرلی و شان دون از طرف UNEAD، دیوید کرول، دیوید پاتی، و اوری دیویس-رابرتس از طرف مرکز کارتر، و پاتریک مرلو و لیندا پاترسون از طرف NDI. اعضای دبیرخانه و آقای مرلو بعنوان نویسندۀ اصلی پیش نویس، اسناد را بر اساس اسناد موجود سازمانهای درگیر نظارت انتخاباتی تهیه کردند. در حین این پروسه، دبیرخانه از طرف خیلی از سازمانهای شرکت کننده نظرات با اهمیتی دریافت کرد.
پروسه با کمک مالی سازمان ملل، آژانس ایالات متحده برای توسعۀ جهانی (USAID)، کمیسیون اروپا، جمهوری آلمان و بنیاد استار (Starr Foundation)، و همچنین تعدادی از اعانه دهندگان منفرد حمایت شد. - ترجمه: گروه کار حقوق بشر سازمان فدائيان خلق ايران (اکثريت)